Elektriciteit is een vorm van energie. Het bewerkstelligt dat door een bepaalde kracht
twee stoffen elkaar aantrekken of afstoten.
Deze aantrekkingskracht werkt anders dan de aantrekkingskracht die grote voorwerpen op
kleine uitoefenen.
Dus niet zoals de aantrekkingskracht van de aarde. De naam elektriciteit hebben wij te
danken aan de Grieken die Barnsteen elektron noemden.
Barnsteen (Brandsteen) ook wel het goud van het noorden genoemd is versteend
dennenbomenhars afkomstig uit de Oostzee. In de Barnsteen (Amber in het Engels)
op het plaatje is een insect opgesloten, een opmerkelijke mooie steen. Het woord
steen is echte niet
de goede benaming en dat merkt men omdat Barnsteen niet koud aan voelt zo als een steen.
Als men een barnsteen gaat wrijven oefent de steen een aantrekkende
werking uit op allerlei kleinere en lichtere voorwerpen.
Deze uitwerking noemen wij statische elektriciteit.
Statische elektriciteit is het resultaat van wrijving.
Als men een ballon enkele keren langs wol gaat strijken (een wollen trui bvb), wordt de ballon
opgeladen. Net als een Barnsteen oefent de ballon nu een
aantrekkingskracht uit op zijn omgeving. Hangt men twee geladen ballonnen naast elkaar,
zo ziet men dat de ballonen elkaar afstoten.
Zelfde ladingen stoten elkaar af. Men kan de ballon nu aan een muur hangen of aan het
plafond. Daar blijft de ballon dan ook een tijd kleven,
totdat de lading is verdwenen. De tijd dat de ballon aan het plafond of de muur kleeft,
vindt er ontlading plaats.
We spreken dan van Electro Statische Ontlading ESO. In dit geval is
het een tamelijk langzaam verlopend proces.
Het meest in het oog springend effect van
Electro Statische
Ontlading is de bliksem die tijdens een onweer te bewonderen of te vrezen is. ESO is in
het engels ESD
van Electro Static Discharge.
Iedereen heeft wel eens met ESO kennisgemaakt. Op het moment dat er een ontlading plaats
vindt gaat het
soms met een merkbare schok gepaard. Mocht dat het geval zijn praten wij over een
ontlading van 3000 Volt.
AU. Auto’s, zijn vooral bij het uitstappen een nogal vervelende oorzaak van ESO.
Tijden een rit met de auto raakt deze, afhankelijk
van de weersomstandigheden, opgeladen. Op het moment dat men uitstapt,
contact met de grond maakt en dan de autodeur sluit vindt de ontlading in één keer
plaats.
Op het moment dat men de ontlading hoort ( geknetter ) weten wij dat er een ontlading
van minstens 6000 Volt plaats vind.
Bij een ontlading van 8000 Volt zien wij ook daadwerkelijk de vonken overspringen. Bliksems
kunnen meerdere 100.000
Volts ontladen.
Zoals men zal begrijpen is ESO (ESD) een zeer hinderlijk en schadelijk
verschijnsel. Tankautos, tanktreinen, vulstations,
helikopters en schepen moeten zorgvuldig worden
ontladen voordat zij van nieuwe brandstof kunnen worden voorzien. Dit wordt
gecontroleerd door
aardingsapparatuur die er voor zorg draagt dat de ontlading
langzaam plaats vindt en er geen vonken bij te pas komen. Eind 60 is
in Pernis een vulstation voor tankwagens in de lucht
gevlogen door een defect aan of geen gebruik van een aardingsapparaat.
Om sommige computercomponenten onherstelbaar te beschadigen,
is slechts een ontlading (ESO)van 30Volt voldoende.
In de omgang met de computer, dat wil dus zeggen tijdens
onderhoud of reparatie werkzaamheden, moet men ook uiterst voorzichtig te
werk gaan en zorgdragen dat er geen ontlading plaats kan vinden.
Daarvoor zijn er antistatische verpakkingen van de componenten, antistatische
matten en polsbandjes (zie links op de foto) die via een kabel aan de metalen
delen van de computer zijn aangesloten. De monteur heeft middels het polsbandje
dezelfde lading als de computer. Dit kan betekenen dat de monteur of technicus
geaard is, maar niet noodzakelijkerwijs.
Statische elektriciteit wordt ook nuttig toegepast. Zo maken kopieerapparaten
en laserprinters gebruik van statische elektriciteit.
Samenvattend:
- De naam elektriciteit hebben wij te danken aan de Grieken.
- Voorwerpen met dezelfde ladingen stoten elkaar af.
- Statische elektriciteit is het resultaat van wrijving.
- ESO staat voor Electro Statische Ontlading
- ESD staat voor Electro Static Discharge.
- 3000 volt Voelen AU
- 6000 volt Horen Knetter.
- 8000 volt Zien Bliksem
- 30 volt Einde sommige elektronisch componenten
- Aardingsapparatuur zorgt voor een veilige ESO.
- Kopieerapparaten en laserprinters gebruiken statische elektriciteit.
